Abe Gerlsma, Fries uitvinder en kunstenaar
Bij zijn overlijden in 2012 plaatste de Leeuwarder Courant een artikel over Abe Gerlsma onder de titel "Schilder, etser en vernieuwer". De in 1919 geboren Gerlsma was als zodanig bekend in Friesland, alleen verliep zijn "loopbaan" juist in de omgekeerde volgorde. Gerlsma volgde de MTS in Leeuwarden (later HTS) en werd vervolgens landbouwwerktuigkundige te Franeker. Al in 1945 experimenteerde hij met een aardappellooftrekker, waarvoor hij een prijs ontving en waarop hij in 1948 octrooi verkreeg. Later ontwierp hij een aardappelrooi- en pootmachine. Ook in België en Duitsland wist hij octrooien voor zijn uitvindingen te verwerven. In 1948 trad hij in dienst van het Rijkslandbouwconsulentschap voor Noord-Friesland te Leeuwarden. Hier was hij actief als voorlichter en specialist landbouwwerktuigen. Jarenlang was hij secretaris van de werkgroep "Rationalisatie in de landbouw", waarbij hij veel contacten met Friese landbouwers onderhield, voornamelijk in de noordwesthoek van de provincie. Daarbij werd geëxperimenteerd met het gebruik van onder andere tractoren en aardappelsorteermachines. Hij werd gezien als de inspirator achter deze groep. De voorlichting bestond ook uit het houden van een radio-causerie (1949). Naast zijn dagelijkse werkzaamheden ontwikkelde Abe Gerlsma zich als beeldend kunstenaar. Het zal niemand verbazen dat de landbouw en het Friese landschap hierbij onderwerpen van zijn kunstwerken zouden gaan vormen. Dioarama's voor een landbouwtentoonstelling wijzen op de raakvlakken tussen zijn werk en zijn kunstenaarswerk. Dat geldt ook voor de illustraties op de omslagen van de jaarverslagen van "zijn" dienst. In de loop der tijd ontwikkelde Gerlsma zich als een befaamd etser. Daarbij wist hij een hoog niveau te bereiken. Ook hier kwam zijn technische achtergrond hem van pas. De techniek van kleurenetsen wist hij op een bijzondere wijze toe te passen. Op latere leeftijd legde hij zich meer toe op schilderen.

Het archief
In 2012 hebben de erfgenamen van Abe Gerlsma zijn archief aan Tresoar geschonken. Bij de inventarisatie is het volgende gebleken. Het overgedragen materiaal heeft betrekking op zijn activiteiten als werktuigbouwkundige en als voorlichter en technisch specialist van het Rijkslandbouwconsulentschap voor Noord-Friesland. De stukken die hij in laatstgenoemde functie heeft opgemaakt en ontvangen zijn afgedwaald uit het archief van de dienst. De reden daarvan is waarschijnlijk dat hij veelvuldig van huis uit werkte, waardoor er stukken achterbleven. Het is in veel gevallen niet meer vast te stellen welke stukken betreffende de door hem ontworpen machines privé dan wel in dienst van het consulentschap zijn opgemaakt of ontvangen. Naast deze papieren zijn slechts enkele stukken van persoonlijke aard aangetroffen. In verband met de aard van het materiaal zijn alle technische tekeningen, ook privé, in één rubriek bijeengebracht. Gerlsma bezat een speciaal gemaakte archiefkist waarin hij het archief bewaarde.
B.H. de Vries, 2013.
Zie ook Toegang 56-01: inventaris van het archief van het Rijkslandbouwconsulentschap.
Literatuur: Eeltsje Hettinga en Jan de Vries, Abe Gerlsma. Zijn werk zijn leven. Leeuwarden, 2008.
It Ark. Abe Gerlsma "Utfiner/Keunstner". Speciale uitgave van het Frysk Lânboumuseum en de Afron. 2011.