Mijn Studiezaal (inloggen)
181 Universiteit te Franeker ( Tresoar (Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum) )
181
Universiteit te Franeker
Inventaris
In andere bestanden van het Rijksarchief in Friesland berustende bescheiden over de Universiteit en het Rijksathenaeum. door A.P. van Nienes 
181 Universiteit te Franeker
In andere bestanden van het Rijksarchief in Friesland berustende bescheiden over de Universiteit en het Rijksathenaeum. door A.P. van Nienes
Deze lijst is niet uitputtend, noch wat betreft de archieven noch wat betreft de mogelijkheden binnen elk archief. Er is slechts getracht om door het noemen van de voornaamste elementen de onderzoeker een idee te geven van wat er buiten het archief van de Universiteit nog over de instelling en het Rijksathenaeum te vinden is in het Rijksarchief in Friesland. In de tekst staan tussen haakjes jaartallen en inventarisnummers, behalve wanneer de inventaris van het betrokken archief:
- opgenomen is in de Generale Index op de inventarissen, die staat op de studiezaal van het Rijksarchief. Zie trefwoord Universiteit Franeker
- gering van omvang is
- spoedig zal worden herzien.
- opgenomen is in de Generale Index op de inventarissen, die staat op de studiezaal van het Rijksarchief. Zie trefwoord Universiteit Franeker
- gering van omvang is
- spoedig zal worden herzien.
1. Staten van Friesland en de daarmee verbonden colleges 1580-1795.
a. Allereerst zijn te noemen de resoluties van de Staten (S 2a S 2d). Ze zijn toegangelijk voor de periode 1570-1780 door het repertorium van J.A. de Chalmot (2 delen, Kampen 1784-1785) en voor het tijdvak 1781-1795 door dat van S. van Leeuwen (+1860). De repertoria geven uitgebreide beschrijvingen van de resoluties, waarnaar ze verwijzen. Maar met name het werk van De Chalmot heeft nogal wat besluiten overgeslagen. Verder bestaat er nog een index (méér trefwoorden, géén beschrijvingen) over de periode 1766-1780. De grote serie bijlagen bij de resoluties 1683-1795 ("Landdagstukken", S7) biedt kwalitatief niet zo veel. Een steekproef leverde de volgende voorbeelden op:
request om loonsverhoging
idem van Hongaarse studenten om een beurs
stukken over een jurisdictiegeschil met de magistraat van Franeker. Van de landdagstukken bestaan lijsten van niet onredelijke kwaliteit.
request om loonsverhoging
idem van Hongaarse studenten om een beurs
stukken over een jurisdictiegeschil met de magistraat van Franeker. Van de landdagstukken bestaan lijsten van niet onredelijke kwaliteit.
b. De resoluties van Gedeputeerde Staten (G2) zijn toegankelijk voor de periode 1600-1754 door het repertorium van G. Nauta (+- 1760) en het uittreksel daarvan betreffende universiteitszaken. Voor de latere periode (1755-1795) bestaat er ook een repertorium. Ook in de bijlagen bij deze resoluties 1730-1787 (G18) kan men stukken over de Universiteit vinden, bijvoorbeeld over aanstelling van hoogleraren, beambten en alumni en over tractementen.
c. Commissies en instructies van Curatoren, hoogleraren en beambten vindt men in de commissie- en instructieboeken. Deze bevinden zich in de archieven van Gedeputeerde Staten (G27c) en van het Mindergetal (M11b). De boeken uit het laatste archief worden door eigentijdse indices op functies en op personen ontsloten.
d. Gegevens over de financiën van de Universiteit kan men vinden in de betalingsordonnanties voor de ontvanger van de kloostergoederen en in die van de consumptiën (Gf 50, Gf 51) en in de rekeningen van die ontvangers (R 56g k). Indirect kan men in deze bronnen met name gegevens over benoeming en ontslag van functionarissen en over de gebouwen vinden.
e. In de processen-verbaal van aanbesteding van de landschapswerken (Gp 2) treft men gegevens aan over met name het onderhoud van de universiteitsgebouwen.
f. Verder zijn er stukken over:
Borgstellingen van beursstudenten (alumni) (Ga 2)
Het jurisdictiegeschil met het Hof in 1761 en volgende jaren (Ga 3)
De instructie voor de Curatoren en de bestrijding van misbruiken aan de Universiteit (afkomstig van een Statencommissie ad hoc) (Sc 8)
Borgstellingen van beursstudenten (alumni) (Ga 2)
Het jurisdictiegeschil met het Hof in 1761 en volgende jaren (Ga 3)
De instructie voor de Curatoren en de bestrijding van misbruiken aan de Universiteit (afkomstig van een Statencommissie ad hoc) (Sc 8)
2. Stadhouders van Friesland 1584-1777.
Dit bestand, waarvan de inventaris gebrekkig is, bevat in ieder geval o.a. stukken betreffende:
Benoeming en gedrag van en geschillen tussen hoogleraren (ook van theologische aard) (281)
Geschillen over de privileges (257*, 281)
Onderwijs in de juridische faculteit (281)
Alumni (281, 369)
Bijbelvertaling door prof. J. Bogerman in 1635 (70)
Dit bestand, waarvan de inventaris gebrekkig is, bevat in ieder geval o.a. stukken betreffende:
Benoeming en gedrag van en geschillen tussen hoogleraren (ook van theologische aard) (281)
Geschillen over de privileges (257*, 281)
Onderwijs in de juridische faculteit (281)
Alumni (281, 369)
Bijbelvertaling door prof. J. Bogerman in 1635 (70)
3. Gewestelijke bestuursinstellingen 1795-1813.
De stukken over de Universiteit treft men in deze archieven vooral aan in de door middel van eigentijdse indices en repertoria toegankelijk gemaakte resoluties en verbalen, voornamelijk van de Commissie van Gedeputeerden en de opeenvolgende Departementale Besturen, de Landdrost (divisie van politie en economie) en de Prefect (divisie van administratie en plaatselijke belastingen). In de dossiers en bundels vindt men rapporten over de Universiteit (544-545), stukken betreffende de verlening van studiebeurzen en de gebouwen (514). Voor de financiële zaken zijn bij voorbeeld de rekeningen (2472-2491) en betalingsordonnanties van het comptoir der consumptiën van belang (2467-2471).
De stukken over de Universiteit treft men in deze archieven vooral aan in de door middel van eigentijdse indices en repertoria toegankelijk gemaakte resoluties en verbalen, voornamelijk van de Commissie van Gedeputeerden en de opeenvolgende Departementale Besturen, de Landdrost (divisie van politie en economie) en de Prefect (divisie van administratie en plaatselijke belastingen). In de dossiers en bundels vindt men rapporten over de Universiteit (544-545), stukken betreffende de verlening van studiebeurzen en de gebouwen (514). Voor de financiële zaken zijn bij voorbeeld de rekeningen (2472-2491) en betalingsordonnanties van het comptoir der consumptiën van belang (2467-2471).
4. Provinciaal Bestuur 1813-1919.
Belangrijk zijn de Verslagen van de toestand in de provincie. In de resoluties van Provinciale Staten en de correspondentieseries van de Gouverneur treft men stukken aan over de opheffing van het Rijksathenaeum en de ontbinding van de bibliotheek daarvan, die grotendeels aan de provincie toeviel (Provinciale Bibliotheek). De bescheiden zijn met behulp van indices te vinden. Stukken over dezelfde onderwerpen komen voor in de dossiers en bundels in de archieven van Gedeputeerde Staten en het Kabinet van de Gouverneur en zijn in de inventarissen te vinden.
Belangrijk zijn de Verslagen van de toestand in de provincie. In de resoluties van Provinciale Staten en de correspondentieseries van de Gouverneur treft men stukken aan over de opheffing van het Rijksathenaeum en de ontbinding van de bibliotheek daarvan, die grotendeels aan de provincie toeviel (Provinciale Bibliotheek). De bescheiden zijn met behulp van indices te vinden. Stukken over dezelfde onderwerpen komen voor in de dossiers en bundels in de archieven van Gedeputeerde Staten en het Kabinet van de Gouverneur en zijn in de inventarissen te vinden.
5. Studentenverenigingen.
Hiervan zijn de volgende archivalia aanwezig:
Reglement van het studentenleesgezelschap "Varietas delectat" 1840
Notulen studentengezelschap Constanter 1841-1842.
Hiervan zijn de volgende archivalia aanwezig:
Reglement van het studentenleesgezelschap "Varietas delectat" 1840
Notulen studentengezelschap Constanter 1841-1842.
6. Familie De Carpentier.
Stukken betreffende de studie van Hendrik Jan aan het Rijksathenaeum ± 1828 (17, 18).
Stukken betreffende de studie van Hendrik Jan aan het Rijksathenaeum ± 1828 (17, 18).
7. Familie van Eysinga-Vegilin van Claerbergen.
Een deel van de bescheiden over de Universiteit is afkomstig van Curator M. van Scheltinga. Men vindt in het archief stukken betreffende tractementen van hoogleraren en rectoren van Latijnse scholen, hoogleraarsbenoemingen (ca. 1710), een theologisch geschil (1765) en een prijsvraag over de verbetering van zeedijken (1778). Verder zijn er de lijkrede op prof. W. Loré (1744) en collegedictaten van de hoogleraren Schrader en Cannegieter (ca. 1790)
Een deel van de bescheiden over de Universiteit is afkomstig van Curator M. van Scheltinga. Men vindt in het archief stukken betreffende tractementen van hoogleraren en rectoren van Latijnse scholen, hoogleraarsbenoemingen (ca. 1710), een theologisch geschil (1765) en een prijsvraag over de verbetering van zeedijken (1778). Verder zijn er de lijkrede op prof. W. Loré (1744) en collegedictaten van de hoogleraren Schrader en Cannegieter (ca. 1790)
6. Familie Huber.
Stukken betreffende de bezittingen van en het optreden als curator van nalatenschappen door de hoogleraren Ulrik (1636- 1694) en Zacharias (1669-1732) Huber.
Stukken betreffende de bezittingen van en het optreden als curator van nalatenschappen door de hoogleraren Ulrik (1636- 1694) en Zacharias (1669-1732) Huber.
9. Familie Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg.
Tot de leden of aanverwanten van dit geslacht behoorden enige Curatoren. In het archief treft men o.a. aan:
Stukken betreffende de benoeming van Curatoren en betreffende hun bezittingen
Stukken betreffende de politieke carrière en de wetenschappelijke arbeid van Curator G.F. baron Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (1733-1783)
Stukken betreffende hoogleraarsbenoemingen, geschillen over privileges, herstel van de Universiteit, studiebeurzen.
Tot de leden of aanverwanten van dit geslacht behoorden enige Curatoren. In het archief treft men o.a. aan:
Stukken betreffende de benoeming van Curatoren en betreffende hun bezittingen
Stukken betreffende de politieke carrière en de wetenschappelijke arbeid van Curator G.F. baron Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (1733-1783)
Stukken betreffende hoogleraarsbenoemingen, geschillen over privileges, herstel van de Universiteit, studiebeurzen.
10. Familie Van Sminia
Tot de leden of aanverwanten van dit geslacht behoorden Curatoren en studenten. Het archief bevat o.a.:
Stukken betreffende benoemingen: Curatoren, hoogleraren, ere-hoogleraar, inspector van de burse
Stukken betreffende een jurisdictiegeschil, een theologisch conflict, verlening van studiebeurzen
Vele doctorsbullen
Papieren van de Curatoren Johannes Rhala (1630-1686) en Jarich van Ockinga (1644-1714)
Tot de leden of aanverwanten van dit geslacht behoorden Curatoren en studenten. Het archief bevat o.a.:
Stukken betreffende benoemingen: Curatoren, hoogleraren, ere-hoogleraar, inspector van de burse
Stukken betreffende een jurisdictiegeschil, een theologisch conflict, verlening van studiebeurzen
Vele doctorsbullen
Papieren van de Curatoren Johannes Rhala (1630-1686) en Jarich van Ockinga (1644-1714)
11. Familie Ypey.
Twee bullen van Matthys Ypey, één in de "krijgskunde" (inv. nrs. 1 en 3).
Twee bullen van Matthys Ypey, één in de "krijgskunde" (inv. nrs. 1 en 3).
12. Persoonlijk archief Claas Mulder.
Mulder was hoogleraar botanie, chemie en farmacie aan het Rijksathenaeum. De bescheiden betreffen zijn werkzaamheden als zodanig 1828-1841.
Mulder was hoogleraar botanie, chemie en farmacie aan het Rijksathenaeum. De bescheiden betreffen zijn werkzaamheden als zodanig 1828-1841.
13. Collectie Van Breughel
Brieven aan de (latere) Curator Johannes Saeckma 1588-1635 (16, 20) Aanstelling prof. Ph. Matthaeus sr. 1651(18)
Brieven aan de (latere) Curator Johannes Saeckma 1588-1635 (16, 20) Aanstelling prof. Ph. Matthaeus sr. 1651(18)
14. Collectie Eekhoff.
Deze werd bijeengebracht door Wopke Eekhoff, gemeentearchivaris van Leeuwarden 1838-1880 en enthousiast verzamelaar. De collectie bevat brieven van of over hoogleraren aan Universiteit of Rijksathenaeum 1671-1827.
Deze werd bijeengebracht door Wopke Eekhoff, gemeentearchivaris van Leeuwarden 1838-1880 en enthousiast verzamelaar. De collectie bevat brieven van of over hoogleraren aan Universiteit of Rijksathenaeum 1671-1827.
15. Collectie Gabbema.
De verzameling werd bijeengebracht door S.A. Gabbema, provinciaal geschiedschrijver 1659-1688 en bevat enige brieven 1585-1625, voornamelijk over hoogleraarsbenoemingen (66, 67, 160, 200).
De verzameling werd bijeengebracht door S.A. Gabbema, provinciaal geschiedschrijver 1659-1688 en bevat enige brieven 1585-1625, voornamelijk over hoogleraarsbenoemingen (66, 67, 160, 200).
16. Collectie Fries Genootschap.
In deze collectie, waarin ook een deel van het familiearchief Huber beland is, bevinden zich stukken over:
Geschillen over de privileges van de Universiteit
Politieke problemen 1787
Statuten van de vereniging van studenten uit Leeuwarden
Prof. Ulrik Huber (1636-1694)
Prof. Zacharias Huber (1669-1732)
In deze collectie, waarin ook een deel van het familiearchief Huber beland is, bevinden zich stukken over:
Geschillen over de privileges van de Universiteit
Politieke problemen 1787
Statuten van de vereniging van studenten uit Leeuwarden
Prof. Ulrik Huber (1636-1694)
Prof. Zacharias Huber (1669-1732)
17. Collectie aanwinsten.
Deze verzameling archrvalia zonder verband met enig archief bevat ook stukken 1768-1769 betreffende het aanvragen van studiebeurzen (177)
Deze verzameling archrvalia zonder verband met enig archief bevat ook stukken 1768-1769 betreffende het aanvragen van studiebeurzen (177)
18. Collectie doop-, trouw-, lidmaten-, overlijdens- en begraafboeken. Onder het hoofdstuk Franeker (245-271) komen boeken voor uit de periode (1591) 1650-1811. De meeste boeken zijn geïndiceerd. In de lidmatenboeken (geen index) werden studenten apart en over langere perioden bijelkaar genoteerd.
19. Collectie copieën van elders berustende stukken.
Deze bevat foto's van stukken betreffende de Universiteit die zich bevinden in Hongarije en Roemenië (6029).
Deze bevat foto's van stukken betreffende de Universiteit die zich bevinden in Hongarije en Roemenië (6029).
laatste wijziging 10-02-2021
2.397 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1585-1812
Periode:
1585-1812
Auteur:
A.P. van Nienes, J. Rinzema, M. Offringa, P.A.J. van den Berg e.a., 1985
Beschrijving:
De archieven van de universiteit te Franeker
Categorie:
laatste wijziging 10-02-2021
2.397 beschreven archiefstukken
