502 Rekenkamer van Zeeland, ‘Rekenkamer A’, 1230-1806 ( Zeeuws Archief )
502
Rekenkamer van Zeeland, ‘Rekenkamer A’, 1230-1806
Gids voor het onderzoek in de Rekenkamer van Zeeland, (1189) 1595 - 1805 (1807)
laatste wijziging 27-04-2024
881 beschreven archiefstukken
41 gedigitaliseerd
totaal 12.872 bestanden
Inleiding Rekenkamer van Zeeland
[In voorbereiding]
laatste wijziging 27-04-2024
881 beschreven archiefstukken
41 gedigitaliseerd
totaal 12.872 bestanden
Inleiding Rekenkamer A
Regestenlijst
502 Rekenkamer van Zeeland, ‘Rekenkamer A’, 1230-1806
Inleiding Rekenkamer A
Regestenlijst
Van de talrijke regesten, die mr R. Fruin indertijd als Rijksarchivaris in Zeeland van hier berustende charters en papieren maakte, is het grootste gedeelte bij inventarissen van verschillende archieven en bij jaarverslagen reeds gepubliceerd. Een betrekkelijk klein, doch toch nog niet onaanzienlijk gedeelte, bleef in portefeuille achter, omdat de stukken dateeren uit den tijd van de Republiek, waarvan onder meer het Staten-archief nog niet beschreven is. Met dit laatste werk is door dr K. Heeringa dadelijk bij zijne optreding als Rijksarchivaris een begin gemaakt, waarbij hij aanleiding vond nog eenige regesten aan de verzameling van mr Fruin toe te voegen. Bovendien bevindt zich in deze bewaarplaats een driehonderdtal rentebrieven met bijbehoorende stukken, waarvan in 1899 eene voorloopige lijst door mij was opgemaakt, en die thans ook in regestvorm zijn gebracht, hetgeen voor onderzoek naar het verband vooral van de stukken betreffende erfrente en eene juiste indeeling onvermijdelijk scheen. Wel zijn onderscheidene dezer brieven getransfigeerd, maar het was te vreezen, dat niet alle bijbehoorende stukken verbonden waren geweest, dat vroeger verbonden of bijeengevoegde stukken waren losgeraakt, of dat enkele, die het verband konden aanwijzen, verloren waren gegaan.
Tijdroovender was het onderzoek naar de herkomst van deze dus uit drie deelen bestaande collectie, maar dat toch tot een bevredigend resultaat heeft geleid. Behalve enkele stukken, die geacht moeten worden te behooren tot stads- en heerlijkheidsarchieven en de Bibliotheek van handschriften, konden bij een eerste onderzoek voor de massa de archieven van de Staten van Zeeland en hunne Gecommitteerde Raden en de Rekenkamer worden aangewezen, waarna door den Rijksarchivaris beslist werd, dat ik verder alleen met de stukken van de Rekenkamer bezig zou blijven en de Regestenlijst daarvan geheel afwerken om die als een afzonderlijk onderdeel van het archief dier Kamer aan de Regeering ter publicatie voor te dragen. Daardoor zouden reeds dadelijk belangrijke gegevens meest van financieelen- (leeningen voor oorlogen) en genealogischen aard beter onder algemeen bereik komen, terwijl er niets beslist zou worden omtrent de vraag of de stukken van de Rekenkamer als een afzonderlijk archief of wel als een -zij het ook belangrijk- onderdeel van het Staten-archief beschouwd moeten worden. Immers al zou men aan het laatste de voorkeur willen geven dan is het toch zeer onwaarschijnlijk, dat alles in ééne uitgave zou kunnen verschijnen, daar wel het archief van Staten en Raden bij dr Heeringa onderhanden is, maar een volledige definitieve inventaris van de zeer omvangrijke Rekenkamer in een afzienbaren tijd niet verwacht kan worden.
De uitkomst van het voortgezet onderzoek, dat in het bijzonder betrof tot welke van de vele administratiën, die aan de Rekenkamer rekenplichtig waren, de stukken behooren, is als volgt:
I. Tot de administratiën van den tresorier-(ontvanger-)generaal betreffende
a. geheel Zeeland: 1 commissiebrief (nr. 150), 1 akte van kwijting (nr. 134a), 3 schuldbrieven (nrs. 115, 116, 120) (vermoedelijk);
b. convooien en licenten: 1 warandbrief van een boot voor de 2de reis naar Wygatz (nr. 171);
c. interesten en lijfrenten: 1 rentebrief (nr. 453), 149 lijfrentebrieven (nrs.) 243-317, 349, 375-412, 425-430, 445-452, 454-462, 465-468, 482-484, 487-491),
II. tot de administratie van den rentmeester der Staten van Zeeland: 1 rentebrief (nr. 227), 3 rentebrief met transport (nrs. 1, 6, 92) (vermoedelijk).
III. tot de administratie van de rentmeesters der domeinen van Zeeland,
a. Bewesten Schelde: 170 rentebrieven en bijbehoorende stukken, die geheel zijn afgelost, of gedeeltelijk afgelost en geconfisqueerd (nrs. 2-4, 8-43, 45-48, 50, 51, 55-64, 66, 68-91, 94-102, 107-110, 113, 121, 122, 130, 131, 136, 138, 139, 144-149, 152, 161, 165, 172, 173, 176, 177, 183-189, 191, 198, 206-208, 210, 214-218, 221, 222, 225, 226, 228-230, 232-235, 238, 242, 318, 320-322, 324, 325, 341, 342, 344, 345, 347, 348, 351, 353-364), 7 rentebrieven, die gedeeltelijk zijn afgelost en geconfisqueerd (nrs. 44, 52, 65, 137, 211, 219, 220) (vermoedelijk), 1 transportbrief, die vermoelijk bij verloren rentebrief behoort (nr. 158);
b. Beoosten Schelde: 9 rente- en leenbrieven (nrs. 202-205, 236, 239, 323, 373, 432);
c. Tholen: 1 rentebrief (nr. 5), 1 rentebrief (nr. 7).
I. Tot de administratiën van den tresorier-(ontvanger-)generaal betreffende
a. geheel Zeeland: 1 commissiebrief (nr. 150), 1 akte van kwijting (nr. 134a), 3 schuldbrieven (nrs. 115, 116, 120) (vermoedelijk);
b. convooien en licenten: 1 warandbrief van een boot voor de 2de reis naar Wygatz (nr. 171);
c. interesten en lijfrenten: 1 rentebrief (nr. 453), 149 lijfrentebrieven (nrs.) 243-317, 349, 375-412, 425-430, 445-452, 454-462, 465-468, 482-484, 487-491),
II. tot de administratie van den rentmeester der Staten van Zeeland: 1 rentebrief (nr. 227), 3 rentebrief met transport (nrs. 1, 6, 92) (vermoedelijk).
III. tot de administratie van de rentmeesters der domeinen van Zeeland,
a. Bewesten Schelde: 170 rentebrieven en bijbehoorende stukken, die geheel zijn afgelost, of gedeeltelijk afgelost en geconfisqueerd (nrs. 2-4, 8-43, 45-48, 50, 51, 55-64, 66, 68-91, 94-102, 107-110, 113, 121, 122, 130, 131, 136, 138, 139, 144-149, 152, 161, 165, 172, 173, 176, 177, 183-189, 191, 198, 206-208, 210, 214-218, 221, 222, 225, 226, 228-230, 232-235, 238, 242, 318, 320-322, 324, 325, 341, 342, 344, 345, 347, 348, 351, 353-364), 7 rentebrieven, die gedeeltelijk zijn afgelost en geconfisqueerd (nrs. 44, 52, 65, 137, 211, 219, 220) (vermoedelijk), 1 transportbrief, die vermoelijk bij verloren rentebrief behoort (nr. 158);
b. Beoosten Schelde: 9 rente- en leenbrieven (nrs. 202-205, 236, 239, 323, 373, 432);
c. Tholen: 1 rentebrief (nr. 5), 1 rentebrief (nr. 7).
IV. tot de administratie van de rentmeesters der geestelijke en wereldlijke goederen van
a. Walcheren en Noordbeveland; 21 schuld-, leen-, rente-, warand-, transport- en commissiebrieven, akten van onvermogen (nrs. 111, 117-119, 123-128, 134, 140, 162, 166-170, 190, 212, 241);
b. ressort Vlissingen: 7 schuld- en transportbrieven (nrs. 67, 103-106, 112, 114);
c. Zuidbeveland: 5 transport-, decreet- en rentebrieven (nrs. 163, 164, 213, 346, 350);
d. Schouwen en Duiveland: 83 schuld- en leenbrieven (nrs. 129, 132, 133, 151, 153-157, 174, 175, 180-182, 192-196, 209, 326-340, 370, 413-424, 433-444, 475, 476, 478-481, 511-527);
e. Tholen: 9 akte betreffende woonplaats, leen- en pachtbrieven (nrs. 135, 223, 365, 492, 496, 504, 508, 510, 528).
a. Walcheren en Noordbeveland; 21 schuld-, leen-, rente-, warand-, transport- en commissiebrieven, akten van onvermogen (nrs. 111, 117-119, 123-128, 134, 140, 162, 166-170, 190, 212, 241);
b. ressort Vlissingen: 7 schuld- en transportbrieven (nrs. 67, 103-106, 112, 114);
c. Zuidbeveland: 5 transport-, decreet- en rentebrieven (nrs. 163, 164, 213, 346, 350);
d. Schouwen en Duiveland: 83 schuld- en leenbrieven (nrs. 129, 132, 133, 151, 153-157, 174, 175, 180-182, 192-196, 209, 326-340, 370, 413-424, 433-444, 475, 476, 478-481, 511-527);
e. Tholen: 9 akte betreffende woonplaats, leen- en pachtbrieven (nrs. 135, 223, 365, 492, 496, 504, 508, 510, 528).
V. tot de administratie van de equipagemeesters van
a. Vere: 2 eigendomsbewijs en schuldbrief van een boot voor de 2de reis naar Weygatz (nrs. 178, 179). 3 schuld- en transportbrieven (nrs. 141-143) (vermoedelijk);
b. Vlissingen: 1 transportbrief(nr.160)(vermoedelijk);
c. Zieriksee: 2 schuld- en warandbrieven (nrs. 159, 224) (vermoedelijk).
VI. tot de Rekenkamer in het algemeen:
3 eigendomsbewijzen van land en tienden (nrs. 199-201), 2 verbandbrieven (nrs. 463, 464).
Totaal: 487
a. Vere: 2 eigendomsbewijs en schuldbrief van een boot voor de 2de reis naar Weygatz (nrs. 178, 179). 3 schuld- en transportbrieven (nrs. 141-143) (vermoedelijk);
b. Vlissingen: 1 transportbrief(nr.160)(vermoedelijk);
c. Zieriksee: 2 schuld- en warandbrieven (nrs. 159, 224) (vermoedelijk).
VI. tot de Rekenkamer in het algemeen:
3 eigendomsbewijzen van land en tienden (nrs. 199-201), 2 verbandbrieven (nrs. 463, 464).
Totaal: 487
Tot een Aanhangsel moesten gebracht worden 42 nummers, die niet bepaald tot de Rekenkamer behooren, en wel 7 betreffende renten, waarvan de kapitalen eerst na opheffing der Zeeuwsche rekenkamer in Nationale schuld veranderd of afgelost zullen zijn, waarna de stukken vermoedelijk bij die van de vroeger afgeloste kapitalen in het Provinciaal archief zijn nedergelegd (nrs. 49, 53, 93, 231, 237, 352, 471) (zie het aangeteekende bij nr. 93), 6 van stukken, die opgemaakt zijn, nadat de rente reeds geconfisqueerd was (nrs. 54, 366-369, 431), 1 decreetbrief, vermoedelijk afkomstig van het sterfhuis van den rentmeester van het extraordinaris Jan Pietersen van den Brande (nr. 319), en 28 commissie- en leenbrieven, octrooien enz., die door belanghebbenden ter registratie in de Rekenkamer zijn gebracht, maar zeer waarschijnlijk niet teruggehaald (nrs. 197, 240, 343, 371, 372, 374, 469, 470, 472-474, 477, 485, 486, 493-495, 497-503, 505-507, 509). De vorenstaande indeeling van de hierachter beschreven stukken komt overeen met de vorming van het archief der Rekenkamer en wordt ook nader bevestigd door de omschrijving der betrekkelijke posten en de door de auditeurs gemaakte kantteekeningen in de rekeningen. Deze geven ons enkele bijzonderheden, die even moeten worden aangestipt.
Zijn de acquitten van de rekeningen indertijd geliasseerd, de charters en bijbehoorende papieren maken daarop eene uitzondering; zij werden afzonderlijk bewaard in het secreet comptoir, de afgelosterentebrieven in een koffer, zooals zij inderdaad nog in 1890 door den Rijksarchivaris in Zeeland in de bewaarplaats zijn aangetroffen * , de leenbfieven enz. in doozen in genummerde loquetten "in de casse neffens d'ander brieven ende chartres, desen rentmeesterschappen rakende". In het laatst van de 16de eeuw, toen er misschien nog geen vast plan van opberging bestond, heeft men nu en dan ook wel charters met de massa van andere bewijzen aaneengeregen, welke thans voor het behoud van de soms zeer fraaie zegels en de uniformiteit van bewaring van de lias genomen zijn en voortaan evenals de andere en geheel op dezelfde wijze als vroeger in doozen en loquetten bewaard zullen worden. Maar ook ten opzichte van deze verwijdering van eenige charters uit de liassen moet ik hier van eene uitzondering melding maken. Het zijn de door de tresoriers van Middelburg op perkament geschreven en met het stadszegel bekrachtigde quitanties van ontvangen renten op de domeinen Bewesten Schelde, waarvan beschrijving noch afzonderlijke bewaring wenschelijk scheen, omdat zij nagenoeg eensluidend en uiterst talrijk zijn en de Rekenkamer zelve ook niet het belang van bewaring in doozen heeft ingezien.
Onder ieder regest staat aangeteekend van welke rekening het charter een bijlage is, dikwijls schreef ik behoort, wanneer niet gebleken was, dat het charter gelijktijdig met de rekening was overgegeven. In de 17de eeuw bleven de leenbrieven soms in het comptoir van den rentmeester, totdat zij door nieuwe op den naam van een anderen sterfman vervangen waren; eerst daarna werden zij overgedragen. De bewaard gebleven afgeloste rentebrieven en de vervallen lijfrentebrieven werpen slechts een zeer zwak licht op de enorme geldsommen, die in den loop van tijd voor oorlogskosten zijn opgenomen, en op veel wat daarmede samenhangt. Het was mijn voornemen om uit andere bronnen een meer volledig beeld hiervan als bijlage aan deze Regestenlijst toe te voegen, maar dit werk bleek onder handen zoo omvangrijk en de gelegenheid om het 's avonds voort te zetten zoo weinig, dat betere tijden hiervoor afgewacht moeten worden. October 1917.
laatste wijziging 27-04-2024
881 beschreven archiefstukken
41 gedigitaliseerd
totaal 12.872 bestanden
Inventaris Rekenkamer A
laatste wijziging 27-04-2024
881 beschreven archiefstukken
41 gedigitaliseerd
totaal 12.872 bestanden
Regestenlijst charters
Hierna is opgenomen: C. de Waard, Regestenlijst van de charters en bijbehoorende stukken van de Zeeuwsche Rekenkamer 1525-1784 (Middelburg 1918). Alle in deze lijst beschreven charters zijn in mei 1940 verloren gegaan. Zie voor de hierin opgenomen korte inleiding paragraaf .. van de huidige inleiding.
laatste wijziging 27-04-2024
881 beschreven archiefstukken
41 gedigitaliseerd
totaal 12.872 bestanden
Kenmerken
Datering:
1230-1806
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1965, 1982, 1994
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Provincie Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 27-04-2024
881 beschreven archiefstukken
41 gedigitaliseerd
totaal 12.872 bestanden