Uw zoekacties: Waalse Gemeente te Middelburg, 1618-2009

1722 Waalse Gemeente te Middelburg, 1618-2009 ( Zeeuws Archief )

Hulp bij uw onderzoek.
De informatie in deze website is zeer divers en bedoeld voor mensen met een belangstelling voor historisch of genealogisch onderzoek.
Wij trachten de informatie zo eenvoudig mogelijk te houden, maar beseffen ook dat de aard van de informatie soms wel enige studie of historische inzicht vereist.

Zoeken en bladeren

Bladeren
De meest eenvoudige manier van werken is het zoeken te starten zonder zoekterm. U kunt dan bladeren door alle aanwezige toegangen.
Eenvoudig zoeken
Wilt u een specifieker resultaat dan adviseren wij u te starten met één zoekterm. Het resultaat dat u krijgt voldoet aan de zoekterm. U kunt het resultaat verder verkleinen door meerdere zoektermen op te geven.
Uitgebreid zoeken
Kiest u voor uitgebreid zoeken dan kunt u afhankelijk van de situatie meerdere zoekvelden invullen, waarna het resultaat zal voldoen aan de specifieke zoekactie. In iedere veld kunnen meerdere zoektermen worden ingevuld.
Zoektermen combineren
Zoektermen worden gecombineerd De zoekfunctie voegt automatisch "en" toe tussen de verschillende zoekmogelijkheden die worden gebruikt. Zo kunnen 'zoeken met alle woorden' en 'zoeken met één van de woorden' worden gecombineerd.
Booleaanse operatoren
Normaal worden meerdere zoektermen altijd gecombineerd met AND. U kunt bij het zoeken in een zoekveld ook gebruik maken van de Booleaanse operatoren: NOT en OR. De zoekacties met NOT beperken het zoekresultaat, terwijl OR veel meer resultaten oplevert.
OR wordt vooral geadviseerd bij een bekende variatie op de schrijfwijze, bijvoorbeeld:
- Den Haag OR ’s-Gravenhage
- Vereeniging OR Vereniging
Woordcombinatie
Wilt u zoeken met een woordcombinatie in een vaste volgorde (bijv. Vereniging tot behoud van natuurmonumenten), zet deze woorden dan "tussen aanhalingstekens".

Verfijnen
In de meeste gevallen zal naast het zoekresultaat een mogelijkheid tot verfijnen worden aangeboden. Verfijnen kan bijvoorbeeld op materiaalsoort, maar in andere gevallen op plaats en straat. Dit is afhankelijk van het archiefmateriaal dat geselecteerd is.

Sorteren
De resultaten staan gesorteerd in een standaard sortering. Dit kan per toegang verschillend zijn. In de meeste gevallen kan voor een andere sortering worden gekozen.

Digitaliseren op verzoek
Zie http://www.zeeuwsarchief.nl/over-ons/tarieven

1722 Waalse Gemeente te Middelburg, 1618-2009

Delen

Doorsturen per email

Delen via Facebook

Delen via X (Twitter)

Printen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Favoriet of een notitie maken

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

Stuur een reactie naar Zeeuws Archief

Bekijk gegevens Zeeuws Archief

Inleiding

Sinds zijn kroning in 1555 regeerde koning Filips II over de Nederlanden, waar op dat moment zowel protestanten als katholieken leefden. In de beginjaren richtte Filips II zich in het bijzonder op het koningschap van Spanje, een van zijn andere rijksdelen. Dit veranderde toen tijdens de Beeldenstorm in 1566 veel katholieke heiligdommen door protestanten werden vernield. Filips II, die toegewijd katholiek was, stuurde Spaanse troepen naar de Nederlanden om onder leiding van de Hertog van Alva de orde te herstellen. De protestanten werden voor de keus gesteld: zich bekeren tot het katholicisme of vertrekken. Velen kozen voor het laatste. Daarbij kwam een deel van de protestanten terecht op de Zeeuwse Eilanden. De gevluchte Franstalige Nederlanders, de Walen, sloten zich in het begin aan bij de nieuwe Nederlandstalige protestantse gemeenten, maar richtten, toen zij groter in getal werden, eigen Waalse gemeenten op.

Nadat in 1572 Vlissingen en Veere al de zijde van Oranje hadden gekozen werd twee jaar later ook Middelburg veroverd op Filips II. Kort hierna richtte Louis d'Outreleau, als voormalig predikant van de Waalse troepen van Willem van Oranje in Vlissingen, de Waalse Hervormde Gemeente Middelburg op. In 1575 kreeg de deze gemeente de beschikking over de Bogardenkerk aan de Sint Pieterstraat, die de kloosterorde van de Bogarden bij de verovering was afgenomen. De Franstalige kerkdiensten van de Waalse Hervormde Gemeente Middelburg werden daar gedurende 365 jaar gehouden. Na het bombardement van Middelburg op 17 mei 1940, waarbij dit kerkgebouw volledig werd verwoest, betrok de Waalse gemeente samen met de Doopsgezinde gemeente een kerk aan de Lange Noordstraat. In 2006 is de Waalse gemeente verhuisd naar de Engelse Kerk aan de Simpelhuisstraat.

De Waalse Hervormde Gemeente Middelburg is de oudste van de veertien Waalse gemeenten in Nederland. Zij komen sinds 1571 jaarlijks bijeen tijdens een landelijke vergadering (Réunion Wallonne). Jérémie de Pours, die tussen 1606 en 1608 predikant was bij de Waalse Gemeente Middelburg, beschreef in de inleiding van La divine melodie du sainct psalmiste (vgl. inv.nr 71) de geschiedenis van de Waalse Gemeente in het algemeen en die van Middelburg in het bijzonder, vanaf ongeveer 1570 tot 1644. In de loop der eeuwen kenden de Waalse gemeenten ook allerhande fondsen, waarvan het Armenfonds, het Scholierenfonds en het fonds voor de Waldenzen, een gemeenschap van Walen die in de tijd van Alva naar Italië waren gevlucht, de belangrijkste waren.

In de eerste jaren bezochten vooral gevluchte Walen de kerkdiensten in de 'Franse kerk'. Gaandeweg ontwikkelde de Waalse gemeente zich tot een kerk van Franssprekenden. Naast de Walen waren dit in Middelburg gevestigde Franse kooplieden en Hugenoten, die waren gevlucht voor de vervolgingen die sinds de herroeping van het Edict van Nantes in 1685 door Lodewijk XIV weer plaatshadden in Frankrijk. Ook vele leden van de Nederlandstalige Middelburgse elite bezochten de kerkdiensten in deze kerk. Zo bevonden zich leden van de voorname families Snouck Hurgronje, Van Citters, Schorer en Van der Harst onder de kerkgangers (inv.nr 14). Leden van de stedelijke magistraat en verschillende gewestelijke bestuurscolleges, ook al waren ze geen lidmaat van de Waalse gemeente, mochten plaatsnemen in de aanwezige herenbanken.

Bij de brand als gevolg van de beschietingen op Middelburg van 17 mei 1940 werd ook de Waalse kerk aan de Sint Pieterstraat verwoest. Het archief van de Waalse gemeente, dat in de kerk lag opgeslagen, ging daarbij volledig verloren. Bijzonder is dat er toch archiefstukken van vóór 1940 bewaard zijn gebleven, die zich ten tijde van het bombardement waarschijnlijk elders bevonden. Aan de hand van die stukken en het beschikbare drukwerk is de geschiedenis van de Waalse Hervormde Gemeente Middelburg en haar archief deels te reconstrueren.

In 1977 schonk de gemeente al twee belangrijke drukwerken aan het toenmalige Rijksarchief in Zeeland. Het archief van de gemeente werd in 2004 overgedragen aan het Zeeuws Archief (Aanwinst 2004.70).

Bij aankomst bevond het archief zich in ongeordende staat. Nader onderzoek wees uit dat de Waalse Hervormde Gemeente Middelburg als organisatie uit verschillende onderdelen bestond. Men onderscheidde de diaconie (Diaconie), de kerkenraad (Consistoire), de kerkvoogdij, de commissie verantwoordelijk voor de kerkdiensten (Culte) en de diverse fondsen. De wisselende samenstelling van de organisatie, de hiaten in en de wanorde van het archief, maakten het gecompliceerd een inventaris op te stellen die recht doet aan de oude orde van het archief. Uiteindelijk is de inventaris ingedeeld in drie delen. Het eerste deel betreft het archief van de kerkenraad en kerkvoogdij, inclusief de fondsen en de Culte. Het tweede deel wordt gevormd door het archief van de diaconie. Het derde en laatste deel bevat documentatie.

Veel informatie die in het incomplete archief niet te achterhalen is, kan mogelijk elders worden gevonden. Daarom zijn er ook verwijzingen naar bronnen elders binnen het Zeeuws Archief aanwezig, in de inventaris opgenomen. Een interessante bron buiten het Zeeuws Archief is de Bibliothèque Wallonne, die deel uitmaakt van de collecties van de Universiteitsbibliotheek van Leiden.

Van stukken jonger dan 50 jaar is de openbaarheid beperkt. Inzage van deze stukken is alleen mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de gemeente.

Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Waalse Gemeente Middelburg (WG Middelburg), inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, WG Middelburg, inv.nr(s) ...